Απόσπασμα από τη ζωή του Αντιστράτηγου, Ιωάννη Θ. Καραβία, όπως τη διηγείται στο βιβλίο του «Η ζωή ενός στρατιώτου».

ΕΠΑΝΟΔΟΣ ΕΙΣ ΠΑΡΟΝ

Κατά την άφιξη μου στην Πάρο στα τέλη του Οκτωβρίου 1941 με επισκέφθηκαν ο Πρόεδρος της Κοινότητας Μ. Κρίσπης και ο Διοικητής της Χωροφυλακής Μοίραρχος Γ. Ζαμπέτας, για να με συλλυπηθούν για το θάνατο της πεθεράς μου.

Με κάλεσαν εις ένα δωμάτιο ιδιαιτέρως και μου ανήγγειλαν ότι εις την Αντίπαρο είχαν εγκαταστήσει οι Άγγλοι μια Βάση εις την αγροικία Σπύρου Τζαβέλλα, με ομάδα δώδεκα ανδρών. Σκοπός της Βάσεως ήταν να περισυλλέγει Άγγλους φυγάδες οι οποίοι είχαν παραμείνει στην Ελλάδα μετά την κατάληψη της υπό των Γερμανών και να φροντίζει η Ομάδα της Βάσεως, διά τη διαφυγή των εις Μέση Ανατολή. Τους φυγάδες Άγγλους τους μετέφερε από την Ηπειρωτική Ελλάδα ο Καπετάνιος Χάρης Γραμματικάκης. Κρητικός την καταγωγή και γνωστός στη Πάρο, διότι έκανε ταξίδια από Πειραιά-Πάρο και καταλήψεως της Ελλάδος, είχε δε αρραβωνιασθεί με μια κόρη του ψαρά Ντανάμπαση, αλλά είχε δοσοληψίες και με άλλες κοπέλες της Πάρου. Όπως με πληροφόρησαν ο Γραμματικάκης συναντήθηκε στην Πάρο με τον Ταγματάρχη Πολεμικής Διαθεσιμότητος Γεώργιο Βάο και αναχώρησαν με το βενζινόπλοιο του Γραμματικάκη για Αλεξάνδρεια, αφού πρώτα αποχαιρέτησαν τους γνωστούς και φίλους τους στη Πάρο. Έφθασαν στην Αίγυπτο, παρουσιάστηκαν εις το Αγγλικό Στρατηγείο, καθώς και εις τον Αρχηγό των συγκροτούμενων εν Αίγυπτο Ελληνικών Δυνάμεων Στρατηγό Εμμ. Τζανακάκη. Το Αγγλικό Στρατηγείο σε συνεννόηση και με τον Στρατηγό Τζανακάκη αποφάσισε να εγκαταστήσει, σύμφωνα με τις υποδείξεις Γραμματικάκη – Βάου, βάση εις την Αντίπαρο, εις την οποία θα προσεγγίζει υποβρύχιο Αγγλικό, το οποίο θα παραλαμβάνει τους φυγάδες Άγγλους, τους οποίους θα μεταφέρει ο Γραμματικάκης από την Ηπειρωτική Ελλάδα με έμπιστους Καπεταναίους στην Αντίπαρο.

Η εγκατάσταση στην Αντίπαρο με τον Γραμματικάκη ήταν επιπόλαια, διότι αυτός προ μηνός είχε αναχωρήσει από την Πάρο για Αλεξάνδρεια αποχαιρετώντας τους Παριανούς δημόσια. Κατά την επάνοδο του έφερε και σημειώματα του Τζανακάκη για τις Ελληνικές Αρχές για να τον διευκολύνουν, καθώς και επιστολές από τους εις Κάιρο εγκατεστημένους Παριανούς προς τους συγγενείς τους στη Πάρο. Όταν ο Κρίσπης και ο Ζαμπέτας μου ανακοίνωσαν για τη Βάση, τους ρώτησα που είδαν τον Χάρη και μου είπαν στο σπίτι της μνηστής του, μαζί με τον γέρο Ντανάμπαση και τις δύο κόρες του. Λυπήθηκα κατάκαρδα διότι σκέφτηκα τα επακόλουθα. Τους είπα ότι σε λίγες ημέρες θα γνωρίζουν για τη Βάση και οι 12 χιλιάδες κάτοικοι του νησιού, Για να προλάβω τα γεγονότα έδωσα εντολή εις τον Μοίραρχο Ζαμπέτα να στείλει χωροφύλακα να ειδοποιήσει τον Άγγλο Ταγματάρχη αρχηγό της Βάσεως να αλλάξει τοποθεσία και να μετακινηθούν, διότι στην Αντίπαρο ήδη προδόθηκαν. Δυστυχώς ο Άγγλος Ταγματάρχης δεν υπάκουσε εις τις συμβολές μου και το πλήρωσε μετά από λίγο με το κεφάλι του και μαζί με αυτόν έλληνες ένθερμοι πατριώτες και ο πληθυσμός της νήσου με πείνα και θανάτους. Ο Γραμματικάκης, τολμηρός καθώς ήταν έφερνε Άγγλους και τους παρέδιδε στη Βάση για να τους παραλάβει το υποβρύχιο για τη Μ. Ανατολή. Η Ιταλική Διοίκηση της Πάρου ήταν στην αρχή της και δεν γνώριζε πρόσωπα και τη γλώσσα, κι ενώ όλοι γνώριζαν για τη Βάση οι Ιταλοί είχαν άγνοια.

Σ΄ ένα ταξίδι του Γραμματικάκη προς Πειραιά, αναχώρησε ο φίλος μου Ιωσήφ Αναγνωστάκης, στον οποίο έδωσα μια επιστολή δια την Ομάδα Αξ/κών Α’ Σ. Στρατού εις την οποία έγγραφα συνθηματικώς, ότι έγιναν τα λεμόνια και να έλθουν να τα παραλάβουν. Αυτό σήμαινε ότι υπήρχε μέσο δια να φύγουν στη Μ. Ανατολή. Τον παρακάλεσα επίσης, να τους βοηθήσει και να τους φέρει ο Γραμματικάκης στην Αντίπαρο για να φύγουμε για τη Μ. Ανατολή.

Επειδή φοβόμουν ότι οι Ιταλοί πολύ γρήγορα θα πληροφορούντο για τη Βάση, είχα και τις πληροφορίες ότι οι φίλες του Χάρη είχαν αντιζηλία μεταξύ τους και τον απειλούσαν ότι θα τον προδώσουν. Κάλεσα τον πατριώτη μας Ιωάννη Πατέλη, τον οποίον χρησιμοποιούσαν οι Ιταλοί ως διερμηνέα και τον κατέστησα προσεχτικό, ώστε εάν πάει κάποιος εις τη Διοίκηση να προδώσει να μεταφράζει διαφορετικά από την πραγματικότητα, έτσι ώστε ούτε οι Ιταλοί να αντιληφθούν αλλά ούτε κι ο προδότης. Ο Πατέλης πράγματι εξετέλεσε την αποστολή του με θρησκευτική ευλάβεια και έτσι δεν προδόθηκε αμέσως η Βάση, παρ’ ότι πολλές φορές οι φίλες του Γραμματικάκη επιχείρησαν να την προδώσουν. Δυστυχώς όμως κάποια από αυτές, έγραψε μια επιστολή και τη πέταξε στη πόρτα του Ιταλού Διοικητού και έτσι πλέον η Βάση προδόθηκε.

Επιμέλεια: Χριστόδουλος Α. Μαούνης