Συνέντευξη με τον κ. Στέλιο Ευσταθιάδη, συγκοινωνιολόγο και εκπρόσωπο του αναδόχου (ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ), εξασφάλισε κατ’ αποκλειστικότητα η εφημερίδα μας για το ΣΒΑΚ στην Παροικιά. Η συνέντευξη έχει ως εξής:

κε Ευσταθιάδη μπορείτε να μας πείτε με δύο λόγια τι είναι η Βιώσιμη Κινητικότητα;

Σ.Ε.: Η Βιώσιμη Κινητικότητα αποτελεί θεμελιώδες συστατικό για μία πόλη φιλική στον άνθρωπο και στο περιβάλλον. Ειδικότερα, η έννοια της Κινητικότητας συνδέεται με τη διαχρονική ανάγκη των ανθρώπων για μετακίνηση των ιδίων, μεταφορά των εμπορευμάτων και παροχή προσβασιμότητας σε όλους τους χρήστες (κατοίκους της περιοχής μελέτης). Επιπλέον, η Κινητικότητα θεωρείται Βιώσιμη, όταν σε αυτή συμμετέχουν με τρόπο ισορροπημένο όλες οι μορφές μετακίνησης και ειδικότερα οι βιώσιμες μορφές μετακίνησης, όπως το περπάτημα, το ποδήλατο και η Δημόσια Συγκοινωνία, σε συνδυασμό με την τροφοδοσία της πόλης και τη μεταφορά των αγαθών.

Ο σχεδιασμός για τη Βιώσιμη Κινητικότητα είναι ένας στρατηγικός τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων των σχετικών με τις μετακινήσεις και τις μεταφορές στο σύγχρονο τρόπο ζωής. Η ανάπτυξη και η εφαρμογή του Σχεδίου για τη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα στοχεύει στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των μεταφορών, στη βελτίωση της προσβασιμότητας των προσώπων και στην παροχή υψηλής ποιότητας, ολοκληρωμένων και συνδυασμένων λύσεων και υπηρεσιών μετακίνησης προσώπων και αγαθών. Στην ουσία είναι η ολιστική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων μετακινήσεων και μεταφορών της Παροικιάς.

Που στοχεύει γενικώς ο σχεδιασμός της Βιώσιμης Κινητικότητας;

Σ.Ε.: Το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) της Παροικιάς είναι ένα στρατηγικό σχέδιο το οποίο, βασιζόμενο στις υφιστάμενες πρακτικές σχεδιασμού, στις αρχές του ενιαίου σχεδιασμού, της συμμετοχής και της αξιολόγησης, αποσκοπεί στην κάλυψη των αναγκών της κινητικότητας των ανθρώπων σήμερα και στο μέλλον, για μια καλύτερη ποιότητα ζωής στην πόλη και την περίμετρό της.

Κατά την ανάπτυξη του σχεδίου, δίνεται προτεραιότητα στην κατηγορία των ευάλωτων χρηστών (πεζοί, ηλικιωμένοι-παιδιά-κ.λπ., ποδηλάτες και χρήστες της οδού με ειδικές ανάγκες) ώστε να κινούνται με άνεση και ασφάλεια σε ένα όμορφο, άνετο, ασφαλές και φιλικό περιβάλλον για να λειτουργήσει η περιοχή της Παροικίας ως πραγματικό κοινωνικό τοπίο που προάγει την ανθρώπινη εμπειρία και τη βίωση με όλες τις αισθήσεις. Σκοπός είναι να υπάρχουν τοπία συνάντησης και συνεργασίας, να δημιουργηθεί μια πόλη με γειτονιές που αλληλοσυνδέονται, μια πόλη που ενσωματώνει, που συνδέει. Προϋποθέσεις της Αστικής Κινητικότητας είναι η απόλαυση, η ικανοποίηση και η ευχαρίστηση του μετακινούμενου χάρη σε όσα αντιλαμβάνεται από το περιβάλλον, από τους ανθρώπους που συναντά και από όσα θετικά στοιχεία θα πρέπει να χαρακτηρίζουν την ίδια τη μετακίνηση. Η βιώσιμη κινητικότητα είναι ένα ταξίδι στις λεπτομέρειες της πόλης.

Η ύπαρξη του κεντρικού λιμένα της Πάρου στο κέντρο της πόλης την οποία ουσιαστικά τη διχοτομεί είναι το μεγάλο πρόβλημα. Ποιο μπορεί να είναι το όραμα του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (Σ.Β.Α.Κ.) για την Παροικιά;

Σ.Ε.: Το Σχέδιο βασίζεται σε ένα ενιαία αποδεκτό μακροπρόθεσμο όραμα για τις μεταφορές και την κινητικότητα στο σύνολο της περιοχής μελέτης, το οποίο καλύπτει όλους τους τρόπους και τα μέσα μεταφοράς (δημόσια και ιδιωτικά, επιβατικές και εμπορευματικές, μηχανοκίνητα και μη), καθώς και τα πρότυπα συμπεριφοράς στις μετακινήσεις και τη στάθμευση. Το κεντρικό λιμάνι, όπως και όλες οι υπόλοιπες δραστηριότητες της Παροικιάς και του νησιού γενικότερα, λήφθηκαν υπόψη.

Όμως, εκτός από την υφιστάμενη κατάσταση, λήφθηκαν υπόψη και τα ήδη προγραμματισμένα έργα όπως και ο μελλοντικός προγραμματισμός (εμπορικός λιμένας, νέο αεροδρόμιο, κ.λπ.). Στοιχεία και προτάσεις ανταλλάχθηκαν και με την υπό εκπόνηση μελέτη MasterPlanτου κεντρικού λιμένα. Αυτό, γιατί το ΣΒΑΚ έχει έναν μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα σχεδιασμού, με ενδιάμεσους όμως στόχους για έλεγχο της πορείας και επανασχεδιασμό σε περίπτωση μη επίτευξής τους.

Το στρατηγικό όραμα που διαμορφώθηκε για την πόλη (στο πλαίσιο της Α’ Φάσης), παρέχει μια ποιοτική περιγραφή του επιθυμητού μέλλοντος και κατευθύνει την ανάπτυξη του κατάλληλου πλαισίου μέτρων σχεδιασμού. Το όραμα είναι «Παροικιά: Ελκυστική για τον επισκέπτη - Φιλική για τον πεζό», και αναλύεται περαιτέρω σε συγκεκριμένους στόχους, οι οποίοι δείχνουν τον τύπο της επιθυμητής αλλαγής. Οι αλλαγές και οι επιπτώσεις είναι μετρήσιμες και συσχετίζονται με την ιεράρχηση των στόχων, εστιάζοντας σε κατάλληλα επιλεγμένους δείκτες επιδόσεων.

Πολλά χρόνια ακούμε και βλέπουμε κυκλοφοριακές μελέτες αλλά ποτέ δεν είδαμε κάποιο αποτέλεσμα. Πιστεύετε ότι σήμερα υπάρχει η πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων μετακίνησης και ποιότητα ζωής της πόλης μας;

Σ.Ε.: Κατ’ αρχάς να τονίσω ότι η παρούσα ΔΕΝ είναι μία κυκλοφοριακή μελέτη. Είναι κάτι πολύ παραπάνω. Επειδή εμπεριέχει κυκλοφοριακά στοιχεία (δεν θα μπορούσε άλλωστε να απουσιάζουν, αφού αναφερόμαστε στην κινητικότητα) πολλοί περιμένουν να ακούσουν για μονοδρομήσεις, σήμανση, κ.λπ.

Να τονίσω ότι η συγκεκριμένη μελέτη είναι ένας ολιστικός σχεδιασμός κινητικότητας. Είναι δηλαδή, με απλά λόγια, τα ακόλουθα, τα οποία και αντικατοπτρίζουν τα σταδιακά βήματα που ακολουθήθηκαν για να φτάσουμε σήμερα να συζητάμε για ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας:

• Αποτύπωση και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης των μετακινήσεων

• Διατύπωση του κοινού οράματος και ανάπτυξη των προτεραιοτήτων για την κινητικότητα.

• Προσδιορισμός στόχων προς επίτευξη

• Ανάπτυξη πακέτου μέτρων που να ικανοποιούν τα ανωτέρω.

Συνεπώς, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι μία κυκλοφοριακή μελέτη η οποία όμως δεν μελετάει τα οχήματα, αλλά τους ανθρώπους και τις μετακινήσεις τους, δηλαδή την κινητικότητα με όλα τα μέσα. Άρα, και τα αναμενόμενα αποτελέσματα θα ευνοούν τους ανθρώπους και όχι τα οχήματα. Έτσι, μπορούμε να υποστηρίζουμε ότι είναι πιο εύκολο να υλοποιηθεί γιατί δίνει προτεραιότητα σε όλες τις κατηγορίες ανθρώπων και περιμένουμε από αυτούς να το υποστηρίξουν, καθώς οι δράσεις και επεμβάσεις που περιλαμβάνονται στο ΣΒΑΚ δεν ευνοούν μόνο τα αυτοκίνητα, όπως παλαιότερα οι κυκλοφοριακές μελέτες.

Όπως αναφέρουμε στην ανάλυσή μας και στη διαβούλευση, θεωρούμε ότι υπάρχει η πολιτική βούληση για να προχωρήσει η εφαρμογή του πακέτου μέτρων που εμπεριέχονται στο ΣΒΑΚ. Άλλωστε, αυτό φαίνεται και από το γεγονός, ότι πέραν της μελέτης ΣΒΑΚ που αφορά τη σύμβασή μας, έχει συμπεριληφθεί και η μελέτη βραχυπρόθεσμων επεμβάσεων που θα προέκυπταν από την όλη διαδικασία εκπόνησης του ΣΒΑΚ. Έτσι, ενώ συνήθως δεν προβλέπεται, εμπεριέχεται και η εκτέλεση τοπογραφικών εργασιών και η μελέτη επεμβάσεων (όποιες αυτές προκρίνονταν από τη μελέτη).

Υπάρχει λοιπόν δέσμευση από τη σημερινή δημοτική αρχή για να προχωρήσουμε, με όποιο κόστος  στην εφαρμογή του Σ.Β.Α.Κ.;

Σ.Ε.: Αυτήν την ερώτηση θα πρέπει να την απευθύνετε στη δημοτική Αρχή. Εμείς μελετήσαμε και σχεδιάσαμε, σύμφωνα με τη σύμβασή μας, τις σχετικές προδιαγραφές και την εμπειρία μας. Σημειώνω ότι  αυτά που παρουσιάσαμε (την περασμένη Παρασκευή) είναι αυτά που πρέπει να εφαρμοσθούν ώστε να ικανοποιηθεί το κοινό όραμα, σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης κινητικότητας. Κατά την εκτίμησή μας, το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας που καταθέσαμε πληροί όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που απαιτούνται, ώστε να υπάρχει στη διάθεση του δήμου ένα «εργαλείο» για τις μελλοντικές δράσεις και επεμβάσεις στην Παροικιά. Άλλωστε, αυτός ήταν και ο στόχος της σχετικής προκήρυξης-ανάθεσης-σύμβασης.

Ποια είναι τα στοιχεία της μελέτης για το πώς πρέπει να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα της μετακίνησης των κατοίκων και των επισκεπτών;

Σ.Ε.: Η μελέτη έχει συνολικά εξετάσει τις ανάγκες μετακίνησης των κατοίκων και επισκεπτών της Παροικιάς, υφιστάμενων και μελλοντικών. Η μελέτη έχει αξιοποιήσει συμβατικές μεθόδους ανάλυσης καθώς και σύγχρονα μοντέλα προσομοίωσης και προβλέψεων για να έχει μία συνολική αντιμετώπιση όλων των θεμάτων της αστικής κινητικότητας.

Εκτιμούμε ότι, σύμφωνα με την εμπειρία μας και τη διεθνή πρακτική, η συνολική εφαρμογή όλων των παρεμβάσεων και δράσεων που προβλέπονται στο ΣΒΑΚ θα επιφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Τέλος, σημειώνεται ότι όλα τα στοιχεία είναι αλληλοσυνδεόμενα και δρουν συνδυαστικά μεταξύ τους.

Ποια προβλήματα – αδυναμίες έχετε εντοπίσει στην υπάρχουσα κατάσταση της Παροικιάς;

Σ.Ε.: Δε θα αναφερθώ στα κλασικά προβλήματα και αδυναμίες υποδομής, που όλοι γνωρίζουν από την προσωπική τους εμπειρία, τα οποία εμείς όμως στην προηγούμενη φάση τα ποσοτικοποιήσαμε και τα λάβαμε υπόψη. Θα αναφερθώ στον εντοπισμό των προβλημάτων και αδυναμιών που εντοπίσαμε ως απόρροια της συνολικής εξέτασης όλων των παραμέτρων που συνδέονται με τις μετακινήσεις.

Πραγματοποιήσαμε μία SWOT ανάλυση, όπως προβλέπεται σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Η λέξη SWOT βγαίνει από τα αρχικά των λέξεων Strengths, Weaknesses, Opportunities και Threats που σημαίνει ανάλυση των Δυνατοτήτων, Αδυναμιών, Ευκαιριών και Απειλών (τα δύο πρώτα αφορούν τις εσωτερικές παράμετρους, ενώ τα δύο τελευταία εξωγενείς παράγοντες).

Έτσι, οι αδυναμίες που εντοπίσαμε είναι οι εξής:

• Έλλειψη Στρατηγικής

• Έλλειψη χρηματοδότησης

• Απουσία εκτενούς δικτύου υποδομής για ποδήλατα

• Κυρίαρχη χρήση του Ε.Ι.Χ.

• Φόρτος εργασίας Ομάδας ΣΒΑΚ

• Έλλειψη πείρας σε θέματα δικτύωσης και διάχυσης καλών πρακτικών

• Έλλειψη στελέχωσης στους φορείς 

• Απουσία κουλτούρας μακροχρόνιου σχεδιασμού

• Απουσία συστηματικών δράσεων και μέτρων για την αλλαγή συμπεριφοράς των πολιτών

• Θεσμικό πλαίσιο μελετών – υλοποίησης (μεγάλοι χρόνοι)

• Οι υποδομές δεν είναι σε πλήρη αντιστοιχία με τις χρήσεις γης

• Πρόβλημα στάθμευσης στην κεντρική περιοχή

Ενώ ως απειλές εκτιμήσαμε τις ακόλουθες:

• Πολιτική αστάθεια και εναλλαγές στις διοικήσεις ΟΤΑ και Περιφερειών

• Κακή λειτουργία του δικτύου

• Ελλιπής ενημέρωση

• Κοινωνικός αρνητισμός στη συνεργασία με τους θεσμούς

• Εξέλιξη συγκυρίας (οικονομική-πολιτική)

• Μέτρα προστασίας από την πανδημία covid-19

• Ανεργία

• Μερίδα πολιτών αποφεύγουν τα ΜΜΜ και αγκαλιάζουν το ΕΙΧ

• Το νομοθετικό πλαίσιο της έγκρισης των ΣΒΑΚ (από πλευράς υπουργείου) μπορεί να δημιουργήσει καθυστερήσεις στην υλοποίηση του ΣΒΑΚ (και να χαθεί μία ακόμη ευκαιρία)

• Οικονομική βιωσιμότητα των δημοσίων συγκοινωνιών λόγω των κρίσιμων μεγεθών

• Κρίσιμες μάζες για χρήση υποδομών (ποδηλάτου, πεζών)

• Όραμα πόλης που θέλουμε

• Έλλειψη κοινωνικής συνοχής μεταξύ πληθυσμιακών ομάδων.

Για την εφαρμογή των αποτελεσμάτων Σ.Β.Α.Κ. προφανώς εκτός της πολιτικής βούλησης θα χρειαστεί και γενναία χρηματοδότηση. Σε περίοδο οικονομικής ύφεσης νομίζετε ότι μπορούμε να αισιοδοξούμε;

Σ.Ε.: Η εφαρμογή του συνολικού ΣΒΑΚ αφορά μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Δεν περιμένουμε όλα να γίνουν την επόμενη ημέρα. Όμως, σταδιακά μπορούν να αρχίσουν να εφαρμόζονται οι επεμβάσεις που δεν έχουν μεγάλο κόστος. Έτσι, π.χ. η επέκταση της περιοχής εφαρμογής της ελεγχόμενης στάθμευσης δεν είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Απλά να σημειώσω ότι, έχοντας ως οδηγό το ΣΒΑΚ όλες οι επεμβάσεις που θα εφαρμόζονται θα πρέπει να έχουν ως κοινό στόχο τη συνολική εφαρμογή του ΣΒΑΚ.

Οπότε, για να απαντήσω συγκεκριμένα στην ερώτησή σας, ναι, μπορούμε να αισιοδοξούμε σε περίοδο οικονομικής ύφεσης.

* Στο 2ο μέρος της συνέντευξης του κ. Ευσταθιάδη, που θα παρουσιάσουμε στο επόμενο φ. της εφημερίδας μας, μπορείτε να διαβάσετε για τις προτάσεις σχετικά με το χρονοδιάγραμμα των στόχων του ΣΒΑΚ, για τους ποδηλατοδρόμους, τα προτεινόμενα μέτρα και τις παρεμβάσεις, τη βελτίωση των συνθηκών στάθμευσης κλπ.