Εμπειρίες από τα προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων προς μελλοντική χρήση. Μια μη μαθητοκεντρική προσέγγιση… και με εσκεμμένη αντίθεση προς όλες τις αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων, που κυριαρχούν αυτή την εποχή….

1. Για τους εραστές της γνώσης κάθε ερέθισμα είναι ευκαιρία για μάθηση. Όποιος επιλέγει τι θα μελετήσει βάσει στρεβλών αντιλήψεων για το περιεχόμενο ή για τη βεβαίωση που θα λάβει, δεν αξίζει εκπαίδευσης, αλλά συμβουλευτικής παρέμβασης

2. Οι ενήλικες υπερεκτιμούν την αξία των προσωπικών τους εμπειριών ή της προγενέστερης γνώσης, στοιχεία που αν πραγματικά υπάρχουν, σπάνια μπορούν να τη συστηματοποιηθούν, ώστε να τύχουν επιστημονικής τεκμηρίωσης. Το γεγονός ότι κάποιες παγιωμένες συμπεριφορές είναι λειτουργικές, δεν τις καθιστά αυτόματα και έγκυρες.

3.Τα κίνητρα για μάθηση ποικίλουν από ανάγκη για αλλαγή, πλήξη, μοναξιά, κοινωνικά δίκτυα, μόδα μέχρι επίδειξη, κυνήγι τίτλων, προσωπική ανάπτυξη και φιλομάθεια. Δυστυχώς, το κοινό αυτό συλλήβδην εντάσσεται στην ίδια ομάδα, με αποτέλεσμα οι μεν να παρακωλύουν την εξέλιξη, όσων πραγματικά ενδιαφέρονται. Αν ο διαχωρισμός δεν επιτρέπεται σε σχολικό επίπεδο, είναι απαραίτητος στην εκπαίδευση ενηλίκων.

4. Προγράμματα που διεξάγονται σε περιοχές με χαμηλό πολιτισμικό και κοινωνικό κεφάλαιο είναι καταδικασμένα να υποβαθμιστούν λόγω των περιορισμένων εμπειριών συλλογικότητας των εκπαιδευομένων ή της αδυναμίας του εκπαιδευτή να δράσει εύκαμπτα, αντισταθμιστικά και δημοκρατικά.

5. Η γνώση πολλές φορές συγχέεται με αυτοπαρουσίαση, προβολή του εγώ, επίδειξη, επιπολαιότητα, επιδερμική θεώρηση. Οι ημιμαθείς ναρκοθετούν τη διαδικασία, επειδή δεν ενδιαφέρονται για βελτίωση, αλλά για εκτόνωση των συμπλεγμάτων τους και παρασύρουν τους υπόλοιπους σε συγκρουσιακά σκηνικά, μέσα από τα οποία αναδεικνύονται.

6. Η μάθηση δεν είναι αναίμακτη διαδικασία. Οι άνθρωποι καλύπτονται πίσω από τον πνευματικό μεσαίωνα των ερμηνειών τους και δύσκολα δέχονται να πειραματιστούν ή να εφαρμόσουν την καινοτομία. Πολύ ευκολότερα διδάσκεται ο μυστικισμός παρά το πείραμα και η εξαντλητική επιστημονική διαδικασία.

7. Οι μαθητές αξιώνουν να αποκτήσουν τα πάντα με την ελάχιστη δυνατή προσπάθεια, επειδή αυτή η κουλτούρα καλλιεργήθηκε στο σχολείο και στο οικογενειακό περιβάλλον.

8. Όταν δεν υπάρχουν επιχειρήματα εναντίον μιας πληροφορίας, οι περισσότεροι θα επιχειρήσουν να γελοιοποιήσουν και να αμφισβητήσουν την πηγή του μηνύματος.

9. Η τάξη λαμβάνει το ύφος που της προσδίδει η προσωπικότητα του εκπαιδευτή και όχι το επίπεδο των μαθητών.

10. Εκπαιδευτής που δε χειρίζεται ορθά τη γλώσσα είναι επικίνδυνος, ακόμα κι αν διδάσκει για το οπλισμένο σκυρόδεμα.

11. Οι περισσότεροι εκπαιδευτές επαναλαμβάνονται αφόρητα, επειδή δε διαθέτουν γενική μόρφωση ή θεωρούν πως δεν οφείλουν να προετοιμαστούν επαρκώς. Ήδη μετά τις δύο πρώτες συναντήσεις η ανεπάρκεια γίνεται προφανής. Για κάθε μια ώρα διδασκαλίας αντιστοιχούν εκατό ώρες μελέτης και εμπειρίας.

12. Εκπαιδευτής, που δεν μπορεί να δώσει αναλυτικές, πρωτότυπες σημειώσεις για όσα διδάσκει, απλά είναι ένας ευκαιριακός ομιλητής και βλαβερός για τους μαθητές του

13. Για να εμπεδωθεί το διδακτικό υλικό πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει διαρκής αυστηρή αξιολόγηση και ερευνητική εργασία. Η απομνημόνευση βασικών εννοιών είναι απαραίτητη για κάθε επιστήμη και η βάση, πάνω στην οποία θεμελιώνεται η μετέπειτα κριτική ικανότητα. Αν καταργηθεί, ο ανθρώπινος νους θα αντικατασταθεί από υπολογιστές.

14. Εκπαιδευτής που δεν μπορεί να διδάξει χωρίς PowerPointκατά πάσα πιθανότητα δεν μπορεί να διδάξει ορθά

15. Αν ο μαθητής και ο εκπαιδευτής δε διαθέτουν γενική παιδεία, κάθε προσπάθεια εξειδίκευσης μετατρέπεται σε φαύλη και στείρα διαδικασία

16. Οι μαθητές προτιμούν έναν αυστηρό, αλλά δίκαιο εκπαιδευτή, παρά έναν ανασφαλή δάσκαλο, που θα λαϊκίζει, για να γίνεται αρεστός.

17. Οι εκπαιδευόμενοι έχουν την τάση να αποδέχονται αξιώματα και δογματικά αποφθέγματα, αρκεί να τους κεντρίζουν το συναίσθημα

18. Δυστυχώς, η γνώση πολλές φορές προϋποθέτει βαρετές και επίπονες λεπτομέρειες, όπως και κάθε ανθρώπινη ασχολία. Όποιος δε θέλει να περάσει από αυτές, αλλά θεωρεί πως ο δάσκαλος είναι θεατρίνος, που θα τους τέρπει, καλύτερα να παραμένει στάσιμος σε όσα ήδη γνωρίζει.

Ευστράτιος Παπάνης

Επίκουρος καθηγητής πανεπιστημίου Αιγαίου