Παγίωση των πολιτικών συσχετισμών εις το διηνεκές υπέρ της συντηρητικής δεξιάς απέναντι σε προοδευτικές πλειοψηφίες είναι ο στόχος της νομοθετικής πρωτοβουλίας του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία συζητείται αυτές τις ημέρες στη Βουλή και μπαίνει προς ψήφιση σήμερα. Παράλληλα με την προώθηση της μείωσης των μελών των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων, εντείνονται ακόμα περισσότερο οι περιφερειακές, διανησιωτικές και ενδονησιωτικές ανισότητες, καθώς οι τοπικές κοινωνίες στερούνται την εκπροσώπησή τους.  

Υπερσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων, διαιώνιση πελατειακών σχέσεων, κατάργηση αυτονομίας των τοπικών κοινοτήτων, εμπόδια στη συμμετοχή των πολιτών φέρνει ο νόμος για το εκλογικό σύστημα της αυτοδιοίκησης της ΝΔ, με τον οποίο καταργείται η απλή αναλογική.

Πρόκειται για πρωτοφανή ενέργεια αλλαγής ενός νόμου, αυτού του ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ, ο οποίος δεν πρόλαβε καν να εφαρμοστεί στην πράξη, καθώς αμέσως μετά τις εκλογές του Ιουλίου του 2019, η κυβέρνηση της ΝΔ φρόντισε με νομοθετικές παρεμβάσεις τον Σεπτέμβριο του 2019, να αλλοιώσει τη λαϊκή βούληση (α) με τον αποκλεισμό εκλεγμένων των μικρότερων παρατάξεων από την Οικονομική Επιτροπή, την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, και από άλλα νομικά πρόσωπα της αυτοδιοίκησης, (β) με την αντικατάσταση του ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ με ένα απόλυτα συγκεντρωτικό στο πρόσωπο του/της Δημάρχου/Περιφερειάρχη, αδιαφανές σύστημα λήψης αποφάσεων και (γ) με την ανάθεση υπερεξουσιών στην Οικονομική Επιτροπή έναντι του Δημοτικού Συμβουλίου. Η πανδημία, με τις έκτακτες Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ), επιδείνωσε την κατάσταση και απομάκρυνε ακόμα περισσότερο την αυτοδιοίκηση από τους πολίτες.

Σε καμία χώρα της Ευρώπης δεν εφαρμόζεται ανάλογο σύστημα εκλογής Αυτοδιοικητικών Αρχών, ακραία πλειοψηφικό, με αυτό που επιθυμεί να εφαρμόσει η ΝΔ. Ισοδυναμεί με ουσιαστική υφαρπαγή των ψήφων των πολιτών και ουσιαστική αλλοίωση της βούλησης τους στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Είναι ενδεικτικό ότι ακόμα και κοινοβουλευτικά στελέχη της ΝΔ διατύπωσαν ενστάσεις και προβληματισμούς για πολλές από τις προτάσεις του προς ψήφιση νομοθετικού πλαισίου, ενώ εντονότατες αντιδράσεις έχουν καταγραφεί και από την Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΕ).

Οι κυριότερες αλλαγές που φέρνει το νέο νομοσχέδιο είναι οι εξής:

1. Εκλέγεται δήμαρχος όποιος πάρει 43% την πρώτη Κυριακή παίρνοντας το 60% (!) των εδρών

2. Θέτει το 3% ως όριο εισόδου σε δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, αποκλείοντας μικρούς τοπικούς ή ανεξάρτητους συνδυασμούς

3. Μειώνει το μέγεθος των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων

4. Καταργεί την αυτοτελή λειτουργία των Τοπικών Κοινοτήτων

5. Αυξάνει υπέρογκα το ύψος των παραβόλων για υποβολή υποψηφιότητας

6. Αυξάνεται η θητεία της δημοτικής και της περιφερειακής περιόδου από 4 σε 5 χρόνια

Το κύριο επιχείρημα, αυτό της «κυβερνησιμότητας» το οποίο χρησιμοποιείται για την πολιτική νομιμοποίηση της αντιδημοκρατικής νομοθετικής παρέμβασης, είναι απολύτως αίολο: σε χώρες της Ευρώπης με υψηλότερη διαφάνεια, χαμηλότερο δείκτη διαφθοράς και αξιοκρατικές διαδικασίες, η κουλτούρα της συνεργασίας και της συναίνεσης στην αυτοδιοίκηση είναι κεκτημένα δεκαετιών. Σε ποια κράτη η αλλοίωση της λαϊκής βούλησης, η φίμωση της αντιπολιτευτικών φωνών και η αποτροπή του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος για ελεύθερη συμμετοχή αποτελούν προβλήματα στην διοίκηση; Μήπως μόνο στα αυταρχικά, σκληρά ολιγαρχικά καθεστώτα;

Το νομοσχέδιο αυτό αποτελεί ένα ακόμα «επιτελικό» βήμα προς επίρρωση της περίφημης φράσης του Υπουργού Εσωτερικών Βορίδη περί «λήψης θεσμικών μέτρων έτσι ώστε να μην ξανακυβερνήσει η αριστερά»! Αποτελεί μια σαφή προσπάθεια μετατροπής της αυτοδιοίκησης σε κομματικό τσιφλίκι της ΝΔ, μοχλό απόλυτου ελέγχου από δημοτικούς και περιφερειακούς «βαρόνους», εξαρτώμενους από τον Υπουργό και τα κομματικά δίκτυα εργολαβικών συμφερόντων.  Αυτό που πραγματικά χρειάζεται η αυτοδιοίκηση είναι πόρους και προσωπικό για να λειτουργήσει, χρειάζεται ξεκάθαρες αρμοδιότητες και σύγχρονες υποδομές, χρειάζεται πολίτες ενεργούς και συμμέτοχους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θεωρεί την προώθηση του διαλόγου, της συνεργασίας και της συν-απόφασης για ζητήματα τοπικής αυτοδιοίκησης θεμελιώδεις στόχους για τις τοπικές κοινωνίες  και τους αυτοδιοικητικούς θεσμούς του 21ου αιώνα. Η τοπική αυτοδιοίκηση, ως ο εγγύτερος θεσμός διοίκησης στον πολίτη οφείλει να τον κινητοποιεί να συμμετέχει, να δίνει φωνή σε όλους και όλες και να μεριμνά για την ισότιμη πρόσβαση στις αποφάσεις όλων για τα ζητήματα του τόπου τους.

Μέσα από έναν ανοιχτό, ουσιαστικό διάλογο με όλες τις κοινωνικές, αυτοδιοικητικές, προοδευτικές δυνάμεις και στο πλαίσιο μιας συνολικής μεταρρύθμισης για μια μεγάλη αποκέντρωση με ισχυρή δημοκρατική αυτοδιοίκηση, το εκλογικό σύστημα που καθιερώνει η ΝΔ θα αλλάξει. Εκτρωματικά πλειοψηφικά εκλογικά συστήματα δεν μπορούν να μακροημερεύσουν.

Νομαρχιακή Επιτροπή ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία Κυκλάδων