Στην αξιοποίηση του βασικότερου από τα «διδάγματα» της υπόθεσης της Μυκόνου σκοπεύει να προχωρήσει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, που φέρει την κύρια αρμοδιότητα για τους αιγιαλούς και τις παραλίες. Κύριο όπλο κατά της παρανομίας θα είναι η αναστολή λειτουργίας των καταστημάτων ή επιχειρήσεων που προχωρούν σε παράνομη κατάληψη αιγιαλού, η οποία σε περίπτωση επανάληψης θα συνεπάγεται αφαίρεση της άδειας. Παράλληλα θα αυξηθεί και το ύψος των προστίμων, αν και έχει γίνει συνείδηση στο υπουργείο ότι συχνά οι παρανομούντες… προτιμούν να πληρώνουν τα πρόστιμα, καθώς αντιπροσωπεύουν ένα απειροελάχιστο μέρος του τζίρου τους.

Παράλληλα εξετάζεται η δημιουργία ενός μόνιμου σχήματος (ανάλογου με τα μεικτά κλιμάκια που έκαναν τους ελέγχους για τις πολεοδομικές παρανομίες στα beach bar της Μυκόνου) ώστε οι έλεγχοι να γίνουν αποτελεσματικότεροι. Τέλος το υπουργείο, με αφορμή και τα τοπικά κινήματα της Πάρου και της Νάξου, διερευνά τη χρήση ψηφιακών μέσων για την επιτήρηση των παραχωρήσεων. Δύο αινίγματα παραμένουν: το πώς θα επισπευσθούν οι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στους αιγιαλούς και πώς θα αντιμετωπίσει το υπουργείο το ζήτημα των όμορων εκτάσεων που έχουν παραχωρηθεί, στις περιπτώσεις που δημιουργούνται συνεχόμενα «μπλοκ» από ομπρελοκαθίσματα.

Έπειτα από ένα άκρως επεισοδιακό καλοκαίρι, στο οποίο το θέμα των παρανομιών στους αιγιαλούς και στις παραλίες κυριάρχησε, το βασικό ερώτημα είναι ένα: πώς δεν θα επαναληφθεί η ίδια ανυπόφορη εικόνα το επόμενο καλοκαίρι; Η αρμοδιότητα για τον θαλάσσιο χώρο και τα θέματα αιγιαλού και παραλίας μοιράζεται σε πολλούς φορείς, αλλά τον πρώτο λόγο έχει το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών που είναι και ο «ιδιοκτήτης» (καθώς ο αιγιαλός και οι παραλίες στη χώρα μας είναι μόνο δημόσιοι) και έχει τη νομοθετική πρωτοβουλία. Αυτή την περίοδο μέσα από διαδοχικές συναντήσεις και με συναρμόδια υπουργεία αποκρυσταλλώνεται το εύρος των νομοθετικών αλλαγών που κρίνονται αναγκαίες για να κλείσουν οι «τρύπες» του συστήματος, με οδηγό τα… διδάγματα του φετινού καλοκαιριού.

Η «έκρηξη» των κινημάτων

«Ολα αυτά τα προβλήματα υπήρχαν εδώ και χρόνια. Οσο όμως οι επιτήδειοι έβλεπαν ότι τα μέτρα εναντίον τους δεν ήταν δραστικά, τόσο αποθρασύνονταν. Η απληστία τους τούς οδήγησε σε ακρότητες. Γι’ αυτό και έγινε αυτή η “έκρηξη” των κινημάτων για τους ελεύθερους χώρους φέτος», λέει η Νάγια Κόλλια, η οποία ανέλαβε γενική γραμματέας Δημόσιας Περιουσίας στα τέλη του περασμένου Ιουλίου.

Παράλληλα με τη σταδιακή αποθράσυνση της παρανομίας στις ακτές (την οποία τροφοδότησε και η διετής αναστολή που έδωσε η κυβέρνηση στις κατεδαφίσεις), οι κτηματικές υπηρεσίες έπνεαν τα λοίσθια από πλευράς στελέχωσης. Oπως αναφέρει η Ευαγγελία Κωφού, διευθύντρια του γραφείου της γ.γ. Δημόσιας Περιουσίας, η οποία υπήρξε για περισσότερα από 20 χρόνια διευθύντρια κτηματικών υπηρεσιών, το προσωπικό τους σήμερα ανέρχεται περίπου στα 500 άτομα (και βαίνει μειούμενο, λόγω συνταξιοδοτήσεων), όταν από τη νομοθεσία προβλέπονται 1.500 θέσεις.

«Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε. Ανακαλέσαμε άδειες υπαλλήλων, ενισχύσαμε τις πιο κρίσιμες υπηρεσίες όπως των Κυκλάδων και της Χαλκιδικής με υπαλλήλους από άλλες, αρχίσαμε συστηματικές αυτοψίες και οι υπάλληλοι των κτηματικών υπηρεσιών ανταποκρίθηκαν στο μέγιστο δυνατό. Σε λιγότερο από δύο μήνες διενεργήσαμε 4.500 ελέγχους και καταγράψαμε 1.750 παραβάσεις. Τα έσοδα από τις παραχωρήσεις αιγιαλών για το κράτος και τους δήμους το 2023 ήταν περίπου 32 εκατ. ευρώ και τα πρόστιμα που έχουν βεβαιωθεί μέχρι στιγμής φθάνουν περίπου τα 12,5 εκατ. ευρώ – και δεν έχουμε τελειώσει», λέει η κ. Κόλλια. «Υπάρχουν όμως και προβλήματα που κάποιος δεν τα φαντάζεται. Για παράδειγμα, οι υπάλληλοι των κτηματικών υπηρεσιών δεν νομιμοποιούνται να διενεργούν αυτοψίες τα Σαββατοκύριακα, γιατί η εργασία τους είναι πενθήμερη και όχι επταήμερη, όπως των ενστόλων. Υπάρχει ο αστάθμητος παράγοντας των δήμων, που δεν έχουν μεν άμεση αρμοδιότητα, αλλά οφείλουν να ελέγχουν τις παραχωρήσεις και να ενημερώνουν τις κτηματικές υπηρεσίες να ανακαλούν άδειες σε παρανομούντες και να απομακρύνουν τα παράνομα ομπρελοκαθίσματα εφόσον τους ζητηθεί από τις κτηματικές. Αν ένας δήμος δεν μπορεί ή δεν θέλει, εμείς δεν έχουμε τρόπο να τον υποχρεώσουμε. Υπάρχουν και τα ζητήματα των “αυτοφωράκηδων”, των μπράβων που απειλούν τους υπαλλήλους μας, των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων που δεν έχουν διενεργήσει κατεδαφίσεις για πολλούς λόγους και ένα σωρό “τρύπες” στο σύστημα, τις οποίες θα προσπαθήσουμε να κλείσουμε».

Σύμφωνα με τη γενική γραμματέα Δημόσιας Περιουσίας, το βασικότερο δίδαγμα του φετινού καλοκαιριού –πρωτίστως από τη Μύκονο– είναι ότι οι παρανομούντες δεν φοβούνται τα πρόστιμα, αλλά μόνο τη σφράγιση. «Η βασική αλλαγή που θα κάνουμε στη νομοθεσία είναι ότι θα διευκολύνουμε το άμεσο κλείσιμο των επιχειρήσεων που παρανομούν. Μόνο αυτό θα αποτρέψει την παραβατικότητα. Επεξεργαζόμαστε ρύθμιση λοιπόν για την αύξηση των προστίμων και, ει δυνατόν, την άμεση είσπραξή τους. Oμως με ταυτόχρονη αναστολή της λειτουργίας της επιχείρησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ή μέχρι να συμμορφωθεί. Σε περίπτωση υποτροπής ή μη συμμόρφωσης, θα ανακαλείται η παραχώρηση αιγιαλού και θα αφαιρείται η άδεια του καταστήματος: είτε πρόκειται για μια καντίνα ή για το μπαρ ενός ξενοδοχείου. Προφανώς δεν μπορούμε να περιορίσουμε το δικαίωμα των παρανομούντων να αναζητήσουν δικαστική προστασία, ωστόσο αυτό θα γίνεται αφού κλείσουν και όχι ώστε να κλείσουν. Oσον αφορά το ύψος των προστίμων, θα αυξηθεί αισθητά, καθώς είναι υποπολλαπλάσια των εσόδων από την παράνομη δραστηριότητα και πολλοί προτιμούν να τα καταβάλουν από το να συμμορφωθούν».

Ακόμη μία νομοθετική αλλαγή που θα γίνει αφορά την ενημέρωση αναφορικά με την παραχωρούμενη έκταση. «Hδη από το 2019 προβλέπεται η υποχρέωση τοποθέτησης πινακίδας σε κάθε παραχώρηση, που ενημερώνει για την παραχωρούμενη έκταση. Oμως κανείς δεν τις τοποθετεί γιατί δεν υπάρχει καμία κύρωση. Θα κάνουμε λοιπόν υποχρεωτική την ανάρτηση αυτών των πινακίδων από τους ίδιους τους επιχειρηματίες, με ποινές αν δεν το πράξουν και την ευθύνη της διατήρησής τους. Πιστεύω ότι οι πινακίδες θα λειτουργήσουν αποτρεπτικά, καθώς θα είναι εύκολο για τους πολίτες να εξακριβώσουν μια παρανομία και να ενημερώσουν τις Αρχές».

Και όσον αφορά τις αυτοψίες, με αφορμή τα κινήματα της Πάρου και της Νάξου; «Και διπλάσιους υπαλλήλους να είχαν οι κτηματικές, πάλι δεν θα ήταν δυνατόν να ελέγχονται όλες οι παραχωρήσεις αιγιαλών σε όλη τη χώρα. Οι υπηρεσίες πρέπει να ενισχυθούν και τεχνολογικά. Σε αυτή την κατεύθυνση θα συνεργαστούμε με το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ώστε να ενσωματώσουμε τη χρήση δορυφορικών λήψεων και drones», λέει η κ. Κόλλια.

Τα πρωτόκολλα κατεδάφισης

Eνα δεύτερο και εξίσου περίπλοκο ζήτημα είναι η καταγραφή των πολεοδομικών αυθαιρεσιών στους αιγιαλούς και η κατεδάφισή τους. «Σήμερα εκδίδεται ένα πρωτόκολλο αυθαιρέτου και μπορεί να περάσουν 3-4 χρόνια για να τελεσιδικήσει και ακόμη περισσότερα για να εκτελεστεί. Ντρέπομαι που το λέω, αλλά τα ανεκτέλεστα πρωτόκολλα κατεδάφισης είναι περί τις 4.000, χωρίς να υπολογίζονται Θεσσαλία και Hπειρος που συγκεντρώνουμε τώρα τα στοιχεία. Σε κάποιες περιπτώσεις τα ανεκτέλεστα φθάνουν σε βάθος χρόνου ακόμη και 30 ετών», λέει η κ. Κόλλια. «Οι ρυθμοί εκτέλεσης των πρωτοκόλλων κατεδάφισης δεν είναι προφανώς οι επιθυμητοί και αυτό δεν οφείλεται στην αδράνεια των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Είναι διάφορες παράμετροι, όπως ενδεικτικά το γεγονός ότι οι διαγωνισμοί για εξεύρεση εργολάβων είναι ιδιαίτερα χρονοβόροι και πολλές φορές κηρύσσονται άγονοι. Εξετάζουμε λοιπόν τη σύσταση ενός ενιαίου φορέα για τους ελέγχους, στο πρότυπο των μεικτών κλιμακίων που πραγματοποίησαν τους ελέγχους στα beach bar στη Μύκονο. Και αναζητούμε μια φόρμουλα για να επιταχύνουμε τις κατεδαφίσεις».

Αναφορικά με τη μετατροπή των παραλιών φέτος σε… εκθέσεις επίπλου, η ίδια διευκρινίζει ότι τα “γκαζέμπο”, όπως ονομάζονται τα κρεβάτια στις παραλίες, είναι παράνομα, αφήνει όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο αυτό να αλλάξει. «Εάν προβλεφθούν στη νομοθεσία, θα είναι υπό προϋποθέσεις και περιορισμούς», λέει.

Υπάρχουν βέβαια και πολλά ζητήματα ακόμη που θα πρέπει να εξεταστούν. Για παράδειγμα, οι απευθείας μισθώσεις παραλιών σε καταστήματα και επιχειρήσεις που είναι όμορες σε ακτή δημιουργούν ενιαία «μπλοκ» (λ.χ. φέτος στην παραλία της πόλης της Ρόδου) όπου όχι μόνο δεν τηρείται ο κανόνας του 50%, αλλά δεν μένει… εκατοστό ελεύθερο. Επίσης ένα σημαντικό ζήτημα παραμένει η διαφύλαξη και ενίσχυση της ελεύθερης πρόσβασης όλων των πολιτών στην παραλία, την οποία περιορίζουν τεχνηέντως οι παράκτιες επιχειρήσεις (ιδίως οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες). «Θα προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα», λέει η κ. Κόλλια. «Φέτος τα κινήματα για τη διατήρηση των ελεύθερων παραλιών βοήθησαν πολύ όλους μας να ξαναδούμε λάθη του παρελθόντος και να προσπαθήσουμε για το καλύτερο δυνατό, με σκοπό να διασφαλιστούν η νομιμότητα και η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στις παραλίες σύμφωνα με το Σύνταγμα, προστατεύοντας παράλληλα το ελληνικό τουριστικό προϊόν. Ας κριθούμε από το αποτέλεσμα».

Μετ’ εμποδίων οι κατεδαφίσεις στα Δωδεκάνησα

Χρειάστηκε να περάσουν 20 χρόνια για να ξεκινήσουν και πάλι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων σε δάση και αιγιαλούς της Ρόδου. Ηδη όμως οι αρμόδιες υπηρεσίες έρχονται αντιμέτωπες με δύο σοβαρά ζητήματα: το πρώτο και κυριότερο, ότι πολλά από τα αυθαίρετα «αβγάτισαν», με αποτέλεσμα να πρέπει να ελεγχθούν εκ νέου. Το δεύτερο είναι ότι ήδη άρχισαν οι απειλές από τους παρανομούντες προς τους υπαλλήλους που ορίστηκαν να φέρουν εις πέρας το δύσκολο έργο.

Πριν από λίγες ημέρες υπεγράφη από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου σύμβαση με ιδιώτη εργολάβο, ο οποίος θα αναλάβει να κατεδαφίσει 421 αυθαίρετα σε όλα τα Δωδεκάνησα. Εξ αυτών, η μερίδα του λέοντος βρίσκεται στη Ρόδο (135 σε αιγιαλούς, 54 σε δάση και 30 πολεοδομικά). Oπως ανέδειξε με σειρά ρεπορτάζ της η «Κ» φέτος το καλοκαίρι, η κατάσταση στις παραλίες του νησιού είναι δραματική, καθώς τερατώδεις αυθαιρεσίες επιβιώνουν επί σειράν ετών χάρη στην αδυναμία των Αρχών να επέμβουν και στην απροθυμία του Δήμου Ρόδου να δρομολογήσει τη σφράγιση των παράνομων επιχειρήσεων (έχουν ήδη απαγγελθεί κατηγορίες σε στελέχη της απερχόμενης δημοτικής αρχής).

«Ο διαγωνισμός πραγματοποιήθηκε το 2021 και η σύμβαση υπεγράφη τώρα. Το Δημόσιο κατηγορείται συχνά για αδράνεια, όμως στον νόμο υπάρχουν προθεσμίες και διαδικασίες που φτάνουν μέχρι τα δικαστήρια και φυσικά καθυστερούν την υπογραφή.

Ευτυχώς, η σύμβαση υπεγράφη και πλέον μετά από τόσα χρόνια συνεργαζόμαστε με το κεντρικό κράτος, στην αστυνομία και το Λιμενικό για να προχωρήσουμε», αναφέρει στην «Κ» η γενική γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου Μαριάνα Νικολαΐδου. «Υπάρχουν βέβαια πολλά ζητήματα που μας απασχολούν. Το κυριότερο είναι ότι υπάρχουν αυθαίρετα που πριν από 3-4 χρόνια ήταν 50 τ.μ. και τώρα είναι 500 τ.μ. ξενοδοχεία, ή αυθαίρετες παράγκες που τώρα είναι βίλες. Εχουμε ζητήσει από τις δασικές και κτηματικές υπηρεσίες να ελέγξουν τη λίστα των αυθαιρέτων που μας έχουν στείλει και θα αποφασίσουμε στην πορεία πώς θα χειριστούμε αυτές τις περιπτώσεις».

Ενδεικτικό της πολυπλοκότητας των κατεδαφίσεων είναι ότι με τον καθορισμό των υπαλλήλων που θα φέρουν σε πέρας το έργο, αυτοί άρχισαν να δέχονται απειλές. «Αυτό αναδεικνύει τη σοβαρότητα του θέματος», επισημαίνει η κ. Νικολαΐδου.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ