Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας, διαίρεση δηλαδή του ελληνικού κράτους σε διοικητικές ενώσεις όπως οι νομοί, οι επαρχίες, οι περιφέρειες κλπ, από την Επανάσταση του 1821 μέχρι σήμερα, έχει γίνει πολλές φορές.

Η πρώτη διοικητική διαίρεση έγινε το 1822 από το «Εκτελεστικό» (ένα από τα δύο Σώματα που θεσπίστηκαν από την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το 1822 και αποτελούσαν την «Προσωρινή Διοίκηση») και όριζε τη δημιουργία «επαρχιών, αντεπαρχιών και κοινοτήτων». Μία από τις επαρχίες ήταν και η Επαρχία Νάξου με τρεις αντεπαρχίες, μεταξύ των οποίων και η Αντεπαρχία Πάρου και Αντιπάρου.

Το 1823 έγινε δεύτερη διοικητική διαίρεση, με την οποία διαιρέθηκε η χώρα σε επαρχίες, κωμοπόλεις και χωριά, και δημιουργήθηκε η Επαρχία Πάρου και Αντιπάρου. Η τρίτη διοικητική διαίρεση, που ήταν η πρώτη σαν ανεξάρτητο κράτος, έγινε το 1828 από τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια. Η επικράτεια της νεοσύστατης ελληνικής πολιτείας διαιρέθηκε σε 13 θέματα ή τμήματα ή επιτροπές με επιμέρους επαρχίες.

Στις Κυκλάδες δημιουργήθηκαν τρία τμήματα, και στο Τμήμα των Κεντρικών Κυκλάδων δημιουργήθηκαν 8 επαρχίες, μεταξύ των οποίων και η Επαρχία Πάρου. Το 1833 έγινε νέα διοικητική διαίρεση επί Όθωνα (από την Αντιβασιλεία), με την οποία η επικράτεια του ελληνικού βασιλείου χωρίστηκε σε 10 νομούς (νομαρχίες) και 42 επαρχίες, και δημιουργήθηκε ο Νομός Κυκλάδων και η Επαρχία Νάξου, αποτελούμενη από τα νησιά Νάξος Πάρος και Αντίπαρος. Με Β.Δ. του 1834, που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ της 26ης Φεβρ. 1835, η επαρχία Νάξου διαιρέθηκε σε 10 δήμους μεταξύ των οποίων ήταν και ο Δήμος Υρίας (με πρωτεύουσα τις Λεύκες) με 1315 κατοίκους ,στον οποίο περιελήφθησαν και τα χωριά Αγκαιριά, Αλυκή, Ανεραντζιά, Καμάρι, Κάμπος, Λαγκάδα, Μάλτες, Βουνιά, Μαράθι και ασφαλώς οι οικισμοί που ανήκαν στις Λεύκες: Άσπρο Χωριό, Άι-Γιώργης στα Δαμάλια, Δάφνες, Τρυπητή, Καμπί, Αγία Κυριακή, Πήγαδος, Θαψανά, Μάγγανο και Μαυρόπετρα.

Το 1836 και το 1838έγιναν μεταβολές στη διοικητική διαίρεση της χώρας, που δεν επηρέασαν άμεσα τον δήμο Υρίας (Λεύκες). Το 1840 όμως, με Β.Δ., ο δήμος Υρίας, μετά 5 χρόνια από της σύστασής του, συγχωνεύτηκε με τον δήμο Μάρπησσας και σχηματίστηκε νέος δήμος Μάρπησσας, αποτελούμενος από τα χωριά Τσιπίδος, Μάρμαρα, Δραγουλάς και Λεύκες (δήμος Υρίας) με πρωτεύουσα τον Τσιπίδο.

Το Β.Δ. του 1840 παρέμεινε σε ισχύ μέχρι το 1865 (25χρόνια). Το έτος αυτό (1865), με νέο Β.Δ. διαιρέθηκε ο δήμος Μάρπησσας σε δύο δήμους: α) τον δήμο Μάρπησσας με 1200 κατοίκους και πρωτεύουσα τον Τσιπίδο και β) τον δήμο Υρίας με 1750 κατοίκους και πρωτεύουσα την κωμόπολη των Λευκών. Μεταβολές στη διοικητική διαίρεση της επικράτειας μέχρι το 1912, έγιναν και άλλες, με αποσπάσεις, προσαρτήσεις, μετονομασίες, αναγνωρίσεις αυτοτελών οικισμών, δημιουργίες νέων νομών, δήμων κ.τ.λ., χωρίς και αυτές να επηρεάσουν τον δήμο Υρίας (Λεύκες).

Το 1912, επί κυβερνήσεως Ελ. Βενιζέλου, καταργήθηκαν οι μέχρι τότε δήμοι, και η επικράτεια διαιρέθηκε σε νέους δήμους και κοινότητες. Ο δήμος Υρίας (Λεύκες) καταργήθηκε και δημιουργήθηκε η Κοινότητα Λευκών (βλ. και Ε.Ν. Καστανιάς «Λεύκες Πάρου πεντέμισι αιώνες ιστορία», Αθήνα 1998). Οι Λεύκες λοιπόν από το 1835 μέχρι το 1840, ήταν δήμος με το όνομα δήμος Υρίας. Από το 1840 συγχωνεύθηκε με το δήμο Μάρπησσας, μέχρι το 1865, που έγινε πάλι δήμος Υρίας και παρέμεινε δήμος έως το 1912, που από δήμος Υρίας έγινε Κοινότητα Λευκών.

Το 1997 με το σχέδιο «Καποδίστριας» δημιουργήθηκε στην Πάρο ένας ενιαίος δήμος, ο δήμος Πάρου, και οι Λεύκες έγιναν «δημοτικό διαμέρισμα Λευκών».

(Συνεχίζεται)

Ευάγγελος Νικ. Καστανιάς