Στη διεθνή εμπειρία, αλλά και βιβλιογραφία δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι κρίσεις γεννούν νέες ή διευρύνουν υφιστάμενες ανισότητες. Ανισότητες που στον χώρο της υγείας διογκώνονται, καθώς το δημόσιο σύστημα υγείας βγαίνει από την δοκιμασία της πανδημίας με λιγότερες δυνάμεις και δυνατότητες, ενώ η καλπάζουσα ακρίβεια και η συνακόλουθη συρρίκνωση του εισοδήματος περιορίζουν δραματικά και την «επιλογή» καταφυγής στον ιδιωτικό τομέα.

Οι ανισότητες στην υγεία όμως δεν εξαρτώνται μόνο από την εισοδηματική κατάσταση ή το μορφωτικό επίπεδο του λήπτη υπηρεσιών υγείας, αλλά και από τον τόπο κατοικίας του, καθώς αυτοί που ζουν σε απομακρυσμένες, νησιωτικές περιοχές δεν έχουν απλά λιγότερες επιλογές για την φροντίδα υγείας τους, αλλά κατά κανόνα έχουν λιγότερες δυνατότητες. Λιγότερες δυνατότητες που απορρέουν από την υδροκέφαλη ανάπτυξη του ΕΣΥ και από την εδώ και μία τριετία εξελισσόμενη αποστελέχωση των περιφερειακών δομών του. Λιγότερες δυνατότητες που υποχρεώνουν σε οικονομική αιμορραγία όσους πρέπει να αναζητήσουν εκτός του νησιού τους σημείο υγειονομικής φροντίδας, τόσο στο ΕΣΥ, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, είτε για κάλυψη άμεσης ιατρικής ανάγκης, είτε για προληπτικό έλεγχο.

Με πρόσφατη την απώλεια του Νεκτάριου Σαντοριονιού, του οποίου το όνομα συνδέθηκε με τις νησιωτικές πολιτικές της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως με το Μεταφορικό Ισοδύναμο, μένει σε εμάς τους υπόλοιπους, να αξιοποιήσουμε την παρακαταθήκη, για να ενισχύσουμε και να διευρύνουμε τις πολιτικές νησιωτικότητας, να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε και άλλες τέτοιες πολιτικές-ισοδύναμα. Πολιτικές θετικής διάκρισης υπέρ των νησιωτών με έμφαση στην αντιμετώπιση της «νησιωτικής» ακρίβειας, στη φθηνότερη στέγη, στην εξασφάλιση ισότητας στις εκπαιδευτικές ευκαιρίες.

Πιο χαρακτηριστική και κρίσιμη όμως είναι η ανάγκη για ένα ισοδύναμο υγείας ακολουθώντας τη λογική, το παράδειγμα του μεταφορικού ισοδύναμου. Ένα υγειονομικό ισοδύναμο στα νησιά μας, που θα αμβλύνει τις ανισότητες και θα αποκαταστήσει την κλιμακούμενη το τελευταίο διάστημα ανασφάλεια τόσο απέναντι στην αρρώστια, όσο και απέναντι στο οικονομικό φορτίο που μπορεί αυτή να προκαλέσει στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι για το πολυδιαφημισμένο Εθνικό Πρόγραμμα για την Πρόληψη του Καρκίνου του Μαστού «Φώφη Γεννηματά» έρχεται το παραπεμπτικό για ψηφιακή μαστογραφία με sms στο κινητό της κατοίκου ενός νησιού του Αιγαίου, αλλά τελικά διαπιστώνει ότι το κοντινότερο υγειονομικό σημείο με μαστογράφο είναι το Νοσοκομείο του κοντινού μεγαλύτερου νησιού, για το οποίο πρέπει να πάρει το καράβι (όταν περάσει) και να μείνει και μερικές μέρες στο νησί μέχρι να μπορέσει να επιστρέψει στην κατοικία της.

Επιβάρυνση, ταλαιπωρία, ανασφάλεια που οξύνονται ακόμη περισσότερο όταν πρόκειται για έκτακτα περιστατικά ή / και για περιπτώσεις παιδιών ή γερόντων.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ η οργανωμένη Πολιτεία οφείλει να ανταποκριθεί στην ανάγκη για ένα ισοδύναμο υγείας, για ένα υγειονομικό ισοδύναμο στα νησιά μας, που θα αμβλύνει τις ανισότητες, που θα κάνει πράξη τη συνταγματική επιταγή για εγγυημένη και ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας, με την αντίστοιχη ανάληψη της ευθύνης και του κόστους τη στιγμή της ανάγκης για κάθε νησιώτη.

Το υγειονομικό ισοδύναμο συνίσταται:

1. στην κατά προτεραιότητα ανάπτυξη ισχυρών δημόσιων δομών και υπηρεσιών υγείας, με αναβάθμιση του μισθολογίου του υγειονομικού προσωπικού, με μονιμοποίηση των υπηρετούντων υγειονομικών, με μόνιμες προσλήψεις, με πρόσθετα κίνητρα στελέχωσης και παραμονής των ανθρώπων του ΕΣΥ σε αυτές τις περιοχές.

2. στην αξιοποίηση των υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα όταν ο δημόσιος τομέας δεν μπορεί να καλύψει την ανάγκη. Αξιοποίηση υπηρεσιών που στις περιπτώσεις μη συμβεβλημένων παρόχων (ελευθεροεπαγγελματιών γιατρών, διαγνωστικών κέντρων κ.α.) σημαίνει απευθείας ενίσχυση των πολιτών και με παροχές σε χρήμα από τον ΕΟΠΥΥ

3. στην εγγύηση και οικονομική κάλυψη της πρόσβασης των νησιωτών στις απαιτούμενες υπηρεσίες εκτός τόπου κατοικίας τους, με την αξιοποίηση και διεύρυνση -εφόσον χρειαστεί- διατάξεων του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας του ΕΟΠΥΥ σχετικά με «τις αποζημιώσεις για μετακινήσεις ασθενών και συνοδών αυτών».

4. στη μείωση της ιδιωτικής δαπάνης υγείας στα φάρμακα, με τη μηδενική συμμετοχή στην αποζημίωση των φαρμάκων για τους χρόνια πάσχοντες που κατοικούν στη νησιωτική χώρα.

Υγειονομικό ισοδύναμο τελικά σημαίνει την έμπρακτη ανάληψη της ευθύνης και του κόστους από την Πολιτεία τη στιγμή της ανάγκης για κάθε νησιώτη. Είναι πυρηνικό στοιχείο στην ίδια την ιδέα της νησιωτικότητας, το οποίο αξίζει να αποτελέσει δημόσια πολιτική ευρύτερης αποδοχής και υποστήριξης από κοινωνικές και πολιτικές εκπροσωπήσεις, επιστημονικούς φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση στην «επόμενη μέρα για την Υγεία».

Σταμάτης Βαρδαρός σύμβουλος πολιτικής υγείας Προέδρου ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.,

πρώην Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Υγείας, υποψήφιος βουλευτής Ν. Σάμου