Στην παλιά αγορά, στο ύψος του Κάστρου δεσπόζει ένα από τα αρχοντικά των Μαυρογένηδων (σήμερα Παπαβασιλείου).

Αυτό το Μαυρογεναίϊκο αρχοντικό του 17ου αιώνα, έχει πίσω του ένα αίθριο, ενώ εκεί τα παράθυρα είναι πλαισιωμένα με μάρμαρο και μικρότερα των υπολοίπων έχοντας, και το μονόγραμμα Μ.Μ. (Μαύρος Μαυρογένης).

Στα τέλη του 18ου αιώνα το σπίτι περιήλθε στον Ζωρζάκη Μάτζα-Μαυρογένη και από εκεί στον γιο του Πετράκη Μάτζα-Μαυρογένη, ο οποίος είχε νυμφευθεί την Μαργαρίτα Μαρκοπολίτη. Πατέρας της ο Φιλικός και Προεστός από τη Νάξο Μάρκος Πολίτης (Μαρκοπολίτης). Ένα από τα παιδιά τους, ο Μάρκος Μάτσας-Μαυρογένης, θα είναι ο επόμενος ένοικος του αρχοντικού. Έως το 1930, στα αρχοντικά της Πάρου κατοικούνταν και τα ισόγεια και είχαν τα ανώγια με εσωτερική σκάλα.

Το 1828 πέθανε η μητέρα του δήμαρχου Παροικιάς, Μάρκου Μάτσα-Μαυρογένους, η Μαργαρίτα, η οποία είναι ενταφιασμένη στο προαύλιο της Εκατονταπυλιανής. Λίγο πριν τον θάνατό της το1828 την επισπεύτηκε ένας νέος δημοσιογράφος ονόματι Νικόλαος Δραγούμης με καταγωγή από την Άνδρο, ο οποίος ήθελε να πάει να δει το σπήλαιο της Αντιπάρου. Η «γριά Μαυρογένησα» (Μαργαρίτα Μάτσα-Μαυρογένη), τον δέχτηκε στο ισόγειο, ο οποίος θαύμασε τα ρούχα της «γριάς» η οποία του είπε: «α… αυτά που φορώ τώρα πρόχειρα στο σπίτι δεν είναι τίποτα…». Και είπε στην κόρη της: «… να πας επάνω να φέρεις τα ρούχα μου τα καλά». Πήγε πάνω, τα φόρεσε και κατέβηκε και λέει ο δημοσιογράφος: «…μέτρησα 16 κομμάτια, διότι υπήρχαν μπουστομάνικα, πράγματα, θάματα…».

Ο γιος και τότε δήμαρχος Παροικιάς, Μάρκος Μάτζας-Μαυρογένης, είχε χτυπήσει εκείνη την εποχή το πόδι του και δεν μπόρεσε να πάει μαζί με τον δημοσιογράφο στην Αντίπαρο. Παρόλα αυτά του έδωσε ζώα, σχοινιά, δάδες και ανθρώπους. Έφτασαν στην Πούντα, άνοιξαν τις πόρτες της εκκλησίας -που ήταν το συνθηματικό- ώστε να έρθει ο βαρκάρης από απέναντι. Πήγε, είδε το σπήλαιο, το θαύμασε και επέστρεψε στην Αντίπαρο. Εκείνη την εποχή οι Αντιπαριώτες ήταν σε μια υποβαθμισμένη κατάσταση. Πήγε λοιπόν σε ένα μακρόστενο καφενέ, σκοτεινό, που κάπνιζαν όλοι τσιμπούκι και ναργιλέ όπως το περιγράφει, και τους ζήτησε αν έχουν κομμάτια από τους σταλαγμίτες του σπηλαίου, και παρουσιάστηκε μόνο ένας. Όταν οι υπόλοιποι Αντιπαριώτες είδαν ότι αυτά έχουν λεφτά, μαζεύτηκαν όλοι και του έφεραν πάρα πολλά κομμάτια.

Το αρχοντικό στην συνέχεια περιήλθε από προίκα στους Δημητρακόπουλους όταν ο Δημήτριος Δημητρακόπουλος νυμφεύτηκε την Μαρουσώ Μαυρογένους, οι οποίοι στην συνέχεια έδωσαν το αρχοντικό αυτό προίκα στην κόρη τους Αργυρό Δημητρακοπούλου (1836-1905), όταν νυμφεύθηκε τον Αθανάσιο Παπαβασιλείου, ιατρό και δήμαρχο Παροικιάς (1834-1906), από διακεκριμένη αθηναϊκή οικογένεια. Τέκνα αυτών, ο Αντιστράτηγος, Ιπποκράτης Παπαβασιλείου (1868-1940), ο ιατρός δερματολόγος, Δημήτριος Παπαβασιλείου (1863-1938) και ο στρατηγός και υπουργός των Ναυτικών επί Μεταξά, Όθων Παπαβασιλείου (1872-1953). Ο Όθων Παπαβασιλείου παντρεύτηκε στη Νάξο. Γνωστή η βίλλα του Παπαβασιλείου λίγο έξω από την Χώρα της Νάξου.

Το σπίτι αυτό ανήκει μέχρι σήμερα στην οικογένεια Παπαβασιλείου. Άλλο ένα χαρακτηριστικό του σπιτιού είναι ότι μπορεί να άλλαξε πολλά επώνυμα στην πορεία των αιώνων, όμως ποτέ δεν πουλήθηκε, άλλα περιήλθε από γενιά σε γενιά.

Στη δεξιά πλευρά της εισόδου βρίσκεται εντειχισμένο μάρμαρο με την επιγραφή «ΟΙΚΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΑΥΡΟΓΕΝΗ 1641» δηλώνοντας το έτος κτήσης, ενώ στο μπαλκόνι το μονόγραμμα ΑΠ (Αθανάσιος Παπαβασιλείου) στον οποίο περιήλθε το σπίτι έπειτα από σχεδόν δυο αιώνες. Στην κύρια πόρτα εισόδου η μεταλλική επιγραφή «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Α. ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ»

Σημ.: Το παραπάνω δημοσίευμα –που υπογράφει ο κ. Δημήτρης Ντόλκας- είναι με την άδεια της ηλεκτρονικής σελίδας: «Η ιστορία της Πάρου».