Όπως είναι γνωστό, από τη φυσική, όταν το ρεύμα έρθει σε επαφή με το νερό, προκαλείται βραχυκύκλωμα. Έτσι, μεταφορικά περιγράφοντας την κατάσταση, οι ραγδαίες αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος απειλούν να βάλουν «φωτιά» στο νερό και τη Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Πάρου (ΔΕΥΑΠ).
Το νερό ως αγαθό και υπηρεσία αποτελεί μέρος του ευρύτερου δημοσίου τομέα, αφού ως αγαθό το παράγουν και το διανείμουν οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ). Συνεπώς η πολιτεία οφείλει να το διαφυλάξει και να στηρίξει τις ΔΕΥΑ με ειδικό τιμολόγιο -όπως στις μεγάλες βιομηχανίες που λειτουργούν για λογαριασμό ιδιωτών- αλλά και με μείωση του Φ.Π.Α. στο νερό από 13% στο 6%. Αυτό άλλωστε αποτελεί και πάγιο αίτημα της Ένωσης ΔΕΥΑ από το 2020, προκειμένου να δώσει μεγάλη ανάσα στους πολίτες οι οποίοι πλήττονται διαρκώς κι από παντού από ένα πρωτοφανές κύμα ακρίβειας.
Επιπρόσθετα, οι πολίτες δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος ακόμη μιας πιθανής -φημολογούμενης- ιδιωτικοποίησης των ΔΕΥΑ, έχοντας ήδη βιώσει τα αποτελέσματα από αντίστοιχες περιπτώσεις με τα απορρίμματα.

Οι δυσκολίες στην Πάρο

Η ΔΕΥΑΠ καλείται να διαχειριστεί τον κίνδυνο να μην μπορεί να καλύψει οποιαδήποτε άλλη ανάγκη εκτός από το ρεύμα, αφού οι αυξήσεις αγγίζουν δυσθεώρητα ποσά. Συνεπώς, τίθεται μείζον ζήτημα οικονομικής βιωσιμότητας λόγω του ενεργειακού κόστους, αλλά και της αδιανόητης απροθυμίας της κυβέρνησης να εγκύψει στο πρόβλημα και να δώσει λύσεις.
Η παραγωγή, επεξεργασία και διάθεση του νερού στην Πάρο, δεν είναι φθηνή υπόθεση. Σε αντίθεση με πολλές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας, όπου το νερό συλλέγεται από επιφανειακές πηγές (λίμνες, ποτάμια, κτλ) και καταλήγει με τη βαρύτητα στα δίκτυα διανομής και στους καταναλωτές, εδώ -όπως και στα περισσότερα νησιά- απαιτείται άντληση και μεταφορά του νερού με αντλιοστάσια στο δύσκολο γεωγραφικό τοπίο του νησιού μας ή ακόμη χειρότερα η παραγωγή από μονάδες αφαλάτωσης.

Έτσι, η ΔΕΥΑΠ διαχειρίζεται ένα πολύπλοκο δίκτυο παραγωγής νερού από 35 γεωτρήσεις, 7 αντλιοστάσια μεταφοράς νερού και 2 μονάδες αφαλάτωσης. Επιπλέον, για την επεξεργασία των λυμάτων, το δίκτυο αποχέτευσης που υπάρχει αποτελείται από 17 αντλιοστάσια και τρείς Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων. Καταλαβαίνει κανείς, λοιπόν, ότι η παραπάνω διαδικασία είναι σίγουρα δύσκολη και ενεργοβόρα.

Αύξηση κόστους κατά 163%

Η ΔΕΥΑΠ είχε τα τελευταία χρόνια ετήσιους λογαριασμούς ρεύματος περίπου στα 800.000 ευρώ. Μάλιστα, σημειώνεται ότι, έχουν δαπανηθεί μεγάλα κεφάλαια -από ίδιους πόρους- για την συντήρηση, την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, αντικαθιστώντας πεπαλαιωμένο εξοπλισμό, εγκαθιστώντας διατάξεις ομαλών εκκινητών και αντλίες με καλύτερο βαθμό απόδοσης, βάζοντας διατάξεις πυκνωτών και πολλά άλλα, με στόχο τη μείωση της άεργου ισχύος, την βελτίωση του συνημίτονου και γενικά τη μείωση την καταναλισκόμενης ενέργειας.

Οι λογαριασμοί αποπληρωνόταν κανονικότατα από την υπηρεσία και όχι απλώς δεν υπήρχε χρέος, αλλά αντίθετα τα προηγούμενα χρόνια υπήρχε επιστροφή ενός αξιόλογου ποσού κάθε έτος λόγω της συνέπειας.
Από τα μέσα της περσινής χρονιάς, τα πράγματα άλλαξαν. Με εφαρμογή του θεσμού της «ρήτρας αναπροσαρμογής» από τον Αύγουστο του 2021, δηλαδή για περίπου 5 μήνες μέσα στο έτος, το ποσό που κλήθηκε να αποπληρώσει η ΔΕΥΑΠ ανέβηκε στο 1.118.743 ευρώ. Φέτος, ειδικά, η κατάσταση ξέφυγε από κάθε όριο και μέχρι τον Νοέμβριο του 2022 το ετήσιο κόστος που καλείται να πληρώσει η ΔΕΥΑΠ είναι ήδη 1.843.310 ευρώ, ενώ μέχρι τέλους του έτους θα αγγίξει τα 2.100.000 ευρώ. Δηλαδή, το ενεργειακό κόστος αυξήθηκε κατά 163% σ’ έναν χρόνο!
Χαρακτηριστικά αναφέρονται, ακολούθως, τα ποσά πληρωμών ρεύματος την τελευταία πενταετία:
2018: 760.924,05 ευρώ
2019: 896.008,98 ευρώ
2020: 797.325,55 ευρώ
2021: 1.118.743,12 ευρώ
2022: 1.843.310,35 ευρώ (μέχρι 30/11)

Ενέργειες της ΔΕΥΑΠ

Από την πλευρά της η διοίκηση της ΔΕΥΑ Πάρου, δεν κάθισε με σταυρωμένα χέρια. Αφενός στην τελευταία της συνεδρίαση αποφάσισε να μην υπάρξει αύξηση στα τιμολόγιο νερού και αφετέρου, διαβλέποντας την κατάσταση, έχει ήδη δρομολογήσει του τελευταίους μήνες κάποια σοβαρά έργα για εξοικονόμηση ενέργειας.
Ειδικότερα, δημοπρατήθηκε με ίδιους πόρους το πρώτο φωτοβολταϊκό πάρκο ισχύος 500kW και αναμένεται η υπογραφή της σύμβασης για την εκκίνηση των εργασιών, τις επόμενες ημέρες.

Επίσης, είναι υπό υλοποίηση ένας φωτοβολταϊκός σταθμός 100kW στην αφαλάτωση του Παρασπόρου. Πέραν αυτών, αγοράστηκε με ίδιους πόρους ένα αγροτεμάχιο στο Μαράθι για εγκατάσταση νέου Φ/Β σταθμού 500kW και ολοκληρώθηκε το προηγούμενο διάστημα η μελέτη. Στόχος είναι στο τέλος της επόμενης χρονιάς να είναι εγκατεστημένα και λειτουργικά, τρία Φ/Β πάρκα ισχύος 1,1MW, τα οποία θα αρκούν για να καλύψουν περίπου στο 25% των ενεργειακών αναγκών.
Ταυτόχρονα, υλοποιούνται μελέτες από την Τεχνική Υπηρεσία της ΔΕΥΑΠ για την κατασκευή φωτοβολταϊκών πάρκων και στις υπόλοιπες εγκαταστάσεις τις Επιχείρησης, προσπαθώντας να αξιοποιήσει και όλα τα χρηματοδοτικά προγράμματα που πιθανόν θα προκύψουν το επόμενο διάστημα. Μεσοπρόθεσμος στόχος είναι σε λίγα χρόνια να καλύπτεται το 100% των ενεργειακών αναγκών της ΔΕΥΑΠ από ανανεώσιμες μορφές ενέργειας.

Οι προτάσεις της ΕΔΕΥΑ

Τα προβλήματα και οι δυσοίωνες προβλέψεις για τη βιωσιμότητα που αντιμετωπίζουν οι ΔΕΥΑ τέθηκαν επί τάπητος στη γενική συνέλευση των μελών της Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ) που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 2 Δεκεμβρίου.
H ΕΔΕΥΑ καταδικάζει κάθε προσπάθεια υποτίμησης και απαξίωσης των ΔΕΥΑ από οποιαδήποτε κατεύθυνση και εξουσιοδότησε ομόφωνα το Δ.Σ. να συμμετάσχει σε διάλογο με το υπουργείο Εσωτερικών, στις αρχές του 2023, με βάση τα όσα εξήγγειλε στη γενική συνέλευση ο αναπληρωτής υπουργός Στέλιος Πέτσας, με στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας των ΔΕΥΑ και την ενίσχυση της βιωσιμότητάς τους.
Μάλιστα, η δήλωση του κ. Πέτσα ότι «οι ΔΕΥΑ δεν θα ιδιωτικοποιηθούν και δεν θα χρεοκοπήσουν», δεν καθησυχάζει την ΕΔΕΥΑ που θεωρεί ότι παρά την εξαγγελία για άμεση επιχορήγηση με 20 εκ. ευρώ -για κάλυψη του ενεργειακού τους κόστους- το εξαγγελθέν ποσό δεν καλύπτει παρά μόνο ένα μικρό ποσοστό της πρόσθετης επιβάρυνσης των ΔΕΥΑ από την υπέρογκη αύξηση της τιμής του ρεύματος που εκτιμάται ότι μέχρι σήμερα αγγίζει τα 120 εκ. ευρώ.

Επίσης, επισημαίνει ότι οι επιδοτήσεις από την πολιτεία μετά και την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής τον Ιούλιο του 2022 είναι ανεπαρκείς με συνέπεια το ενεργειακό κόστος των ΔΕΥΑ να μην είναι διαχειρίσιμο.
Με βάση τα παραπάνω, οι προτάσεις της Ένωσης των ΔΕΥΑ, είναι οι εξής:
• Ειδικό τιμολόγιο ρεύματος για τις ΔΕΥΑ, αφού είναι κοινωφελείς ενεργοβόρες επιχειρήσεις και επιχειρήσεις «αιχμής».
• Να δοθεί το συντομότερο δυνατό πρόσθετη οικονομική ενίσχυση, πέραν των 20 εκ. ευρώ που εξήγγειλε ο κ. Πέτσας, η οποία θα καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων από την αύξηση του ενεργειακού του κόστους από τον Σεπτέμβριο του 2021 μέχρι σήμερα.
• Για τις ΔΕΥΑ, τους φορείς οι οποίοι επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους σκοπούς δημόσιου ενδιαφέροντος (ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού), γενικής ή τοπικής εμβέλειας, αλλά και τις Ενεργειακές Κοινότητες, που σχεδιάζουν έργα ΑΠΕ με εφαρμογή ενεργειακού συμψηφισμού, να δίνεται προτεραιότητα στην αίτηση σύνδεσής τους προς τον ΔΕΔΔΗΕ και να προβλέπεται η δέσμευση «χώρου» στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.
• Να διασφαλισθούν πρόσθετες χρηματοδοτήσεις από τα διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα όπως για παράδειγμα από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» ή από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για να χρηματοδοτηθούν δράσεις εξοικονόμησης και παραγωγής ενέργειας στις εγκαταστάσεις των ΔΕΥΑ.

Ποια η πολιτική για τις ΔΕΥΑ;

Αλήθεια όμως ποια είναι η πολιτική της κυβέρνησης για την βιωσιμότητα και την επόμενη μέρα ΔΕΥΑ; Αυτό το ερώτημα τίθεται καθώς οι -μέχρι τώρα- όποιες απαντήσεις έχει λάβει η ΕΔΕΥΑ δεν δείχνουν ταύτιση εντός του κυβερνητικού επιτελείου. Ειδικότερα, από τη μία πλευρά ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, Στέλιος Πέτσας, έχει μιλήσει για επιχορηγήσεις έως 40 εκατ. ευρώ (20+20) -χρήματα που υπολείπονται κατά 80 εκατ. ευρώ της μέχρι σήμερα «ζημίας» και σε κάθε περίπτωση ακόμη δεν έχουν εισπραχθεί, ενώ από την άλλη ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, Θόδωρος Σκυλακάκης, αυτό που αντιπρότεινε είναι να προχωρήσουν οι ΔΕΥΑ σε αυξήσεις των τιμολογίων νερού.
Σε σχετική του τοποθέτηση ο αντιπρόεδρος της ΕΔΕΥΑ, Απόστολος Καλογιάννης, καταθέτει την άποψή του τονίζοντας χαρακτηριστικά τα εξής: «Αντιμετωπίζουμε πρόβλημα βιωσιμότητας λόγω του μεγάλου ενεργειακού κόστους, το οποίο στις συνθήκες που επικρατούν δεν μπορεί να μετακυλήσει στους πολίτες. Η πολιτική της κυβέρνησης για τις ΔΕΥΑ πρέπει να αποσαφηνιστεί και να γίνει γνωστή η δουλειά που έχουν κάνει όλα αυτά τα χρόνια οι ΔΕΥΑ και οι δημοτικές επιχειρήσεις και να σταματήσουν να υπάρχουν δεύτερες σκέψεις για ιδιωτικοποιήσεις, επειδή τρία τινά μπορεί να συμβαίνουν. Πρώτον, να μην μας στηρίζουν όσο πρέπει, επειδή δεν γνωρίζουν καλά το τι προσφέρουμε, δεύτερον στα πλαίσια ενός συγκεντρωτικού κράτους να θέλουν τον απόλυτο έλεγχο και τρίτον, να υπάρχουν σκέψεις για ιδιωτικοποιήσεις. Όταν ζητήσαμε βοήθεια από το υπουργείο Οικονομικών, ο αναπληρωτής υπουργός κ. Σκυλακάκης μας είπε να αυξήσουμε την τιμή του νερού. Τι έχει τελικά στο μυαλό της η κυβέρνηση; Όχι, δεν θα το κάνουμε τη στιγμή που η κοινωνία χειμάζεται. Διεκδικούμε τα αυτονόητα. Είναι ανάγκη να αυξηθεί η επιδότηση στη μεγαβατώρα. Έφτασε τα 130 ευρώ αλλά το ποσό αυτό δεν φτάνει. Πρέπει να ανέβει στα 250 ευρώ».

«Ψίθυροι» ιδιωτικοποίησης

Δεδομένης της δύσκολης οικονομικής κατάστασης, ολοένα και περισσότερο ακούγονται «ψίθυροι» περί ιδιωτικοποίησης των ΔΕΥΑ από πολιτικούς κύκλους, που κάνουν λόγο για σκόπιμες ενέργειες της κυβέρνησης ώστε η κατάσταση να διογκωθεί, με τα χρέη των ΔΕΥΑ να συσσωρεύονται, με συνέπεια είτε να οδηγηθούν στη χρεωκοπία, είτε σε αυξήσεις των τιμολογίων τους.
Παράλληλα, εκφράζεται η ανησυχία για την ανάληψη -με νομοσχέδιο που αναμένεται να ψηφισθεί σύντομα- του ρόλου της Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.

ΠΗΓΗ: Έντυπη έκδοση “ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ” (16/12/2022)