Η βία κατά των γυναικών αποτελεί μία από τις πιο χαρακτηριστικές παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων και την πιο αντιπροσωπευτική μορφή έμφυλων ανισοτήτων.

Το εν λόγω φαινόμενο δεν εξαρτάται από την οικονομική θέση των θυμάτων, την κοινωνική τους τάξη, το εκπαιδευτικό τους επίπεδο ή την ηλικία τους και δεν εκδηλώνεται μόνον με τη μορφή της σωματικής κακοποίησης. Εξίσου αληθινή και σοβαρή είναι η συναισθηματική/ψυχολογική κακοποίηση, η οποία είναι δύσκολα αντιληπτή, συχνά ακόμα και από το ίδιο το θύμα.

Ένα βασικό είδος αυτής της μορφής κακοποίησης είναι η συναισθηματική χειραγώγηση, η οποία ορίζεται ως η ικανότητα επιρροής των συναισθημάτων και συμπεριφορών άλλων ανθρώπων με κίνητρο το προσωπικό συμφέρον και όφελος. Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να εμφανιστούν σε κάθε πλαίσιο διαπροσωπικών σχέσεων, όπως συντροφικές, οικογενειακές, επαγγελματικές κ.ά., ενώ το άτομο που χειραγωγεί, μέσω παραπλανητικών τακτικών, στοχεύει στην απόκτηση ελέγχου και προνομίων σε βάρος του θύματος. Συχνά, η συναισθηματική χειραγώγηση συγχέεται με την υγιή κοινωνική επιρροή, παρανόηση την οποία επιδιώκει ο δράστης, δημιουργώντας σκόπιμα ανισορροπία ως προς την άσκηση δύναμης και εξουσίας. Είναι έντονα αντιληπτό ότι η συναισθηματική χειραγώγηση έχει έμφυλη διάσταση, μιας και οι δράστες συχνά, ενεργοποιούν στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικές με τη συναισθηματική ένταση των γυναικών, αλλά και τη δυσκολία διαχείρισής της.

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές τακτικές συναισθηματικής χειραγώγησης, με τις οποίες υπονομεύεται η λογική των θυμάτων, με σκοπό να ενδώσουν στις απαιτήσεις των δραστών. Μεταξύ αυτών εντοπίζονται οι εξής:

· Τιμωρητική σιωπή: διακοπή οποιασδήποτε επικοινωνίας και σύνδεσης ως μορφή τιμωρίας.

· Παθητικοεπιθετική συμπεριφορά: έκφραση αρνητικών συναισθημάτων (π.χ. θυμός) με έμμεσο τρόπο, συχνά ακόμα και ως φιλοφρόνηση.

· Gaslighting: χειραγώγηση του ατόμου με απώτερο σκοπό να αμφισβητήσει την ορθότητα της σκέψης του και να αμφιβάλλει για τα συναισθήματα και τη λογική του.

· Ενοχές: ο δράστης χρησιμοποιεί τις ενοχές και τη ντροπή, προκειμένου να μεταβάλλει τις επιθυμίες και τις ενέργειες του θύματος.

· Απειλές ή/και εξαναγκασμός: ο δράστης απειλεί το θύμα ότι θα το εγκαταλείψει/ θα του κάνει κακό/ θα κάνει κακό σε άλλο άτομο, αν δε συμμορφωθεί στις επιθυμίες του.

Η συναισθηματική χειραγώγηση, όπως φαίνεται, είναι επιβλαβής για κάθε είδους σχέση, με καταστροφικές μάλιστα συνέπειες, τόσο σε βραχυπρόθεσμο όσο και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο. Το συγκεκριμένο είδος κακοποίησης πολύ συχνά, δημιουργεί σύγχυση, άγχος και διαρκή εγρήγορση στα θύματα, ενώ ταυτόχρονα, είναι πιθανό να αρχίσουν να αμφισβητούν τη λογική, την κρίση και τα συναισθήματά τους, κανονικοποιώντας τις απαιτήσεις και την κατάσταση που έχουν εγκαθιδρύσει οι δράστες.

Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, φαίνεται ότι τα θύματα απομονώνονται κοινωνικά και βιώνουν συναισθήματα παραίτησης, απάθειας και θλίψης. Επίσης, ως αποτέλεσμα της απουσίας ελέγχου, είναι πιθανό να αναπτύξουν επικριτική στάση απέναντι σε τρίτα πρόσωπα, ενώ ταυτόχρονα να αναζητούν την αποδοχή και την επιβεβαίωση.

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, είναι συχνά δύσκολο να αντιληφθούν οι γυναίκες ότι είναι θύματα συναισθηματικής χειραγώγησης. Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπάρχει όσο το δυνατόν κριτική σκέψη, ιδίως αν υποπτεύονται ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο, μέσω της κατανόησης και της αποδοχής των προσωπικών τους συναισθημάτων. Σπουδαιότερο όλων είναι η απόφαση να απευθυνθούν στο υποστηρικτικό τους περιβάλλον ή ακόμα και σε επαγγελματίες, προκειμένου να λάβουν τη στήριξη που χρειάζονται.

Κάθε γυναίκα που υποπτεύεται ότι βιώνει περιστατικά συναισθηματικής χειραγώγησης ή οποιαδήποτε άλλη μορφή βίας, σε κάθε επίπεδο και τομέα της ζωής της, μπορεί να απευθυνθεί είτε τηλεφωνικά είτε διά ζώσης στο Συμβουλευτικό Κέντρο Σύρου. Το ΣΚ Σύρου διοικείται και εποπτεύεται επιστημονικά από το ΚΕΘΙ και ανήκει στις 65 υποστηρικτικές δομές του πανελλαδικού Δικτύου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Στελεχώνεται από σύμβουλο υποδοχής, κοινωνική λειτουργό, ψυχολόγο και νομικό και οι υπηρεσίες (υποδοχή, κοινωνική, ψυχολογική, εργασιακή και νομική στήριξη) παρέχονται δωρεάν και καλύπτονται από το απόρρητο της συμβουλευτική διαδικασίας.

Κατά τη διάρκεια των συνεδριών, στόχος είναι, τόσο η ενδυνάμωση σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο των συμβουλευόμενων γυναικών όσο και η εναρμόνιση της προσωπικής και επαγγελματικής τους ζωής. Απώτερος σκοπός των ανωτέρω είναι η ευημερία, η βελτίωση της αυτοεικόνας αλλά και η διατήρηση της καλής ψυχικής υγείας των γυναικών.

Στοιχεία επικοινωνίας Συμβουλευτικού Κέντρου Σύρου

Διεύθυνση: Φολεγάνδρου 2, 84100 Ερμούπολη, Σύρος

Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή, 08:00-16:00

Τηλέφωνο: 22810 76496

E-mail: ermoupoli@isotita.gr