Η Πάρος στην εποχή του Χαλκού

View fullsize

ΚουκουναριΕς: ΑνασκαφH στο ΚΑτω ΠλΑτωμα της ΑκρΟπολης (φωτ. από το επΙσημο ιστολΟγιο της ανασκαφΗς της ακρΟπολης των ΚουκουναριΩν)

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών από το Ινστιτούτο «Max Planck», στη Λειψία, για την εξελικτική ανθρωπολογία έφερε στο φως μοναδικά ευρήματα για τη μορφή της οικογένειας και του γάμου στον ελλαδικό χώρο κατά την εποχή του Χαλκού

Όταν ο Χάινριχ Σλήμαν ανακάλυψε τους πλούσιους σε χρυσό λακκοειδείς τάφους των Μυκηνών με τις περίφημες χρυσές μάσκες τους πριν από 100 χρόνια, δεν μπορούσε παρά να κάνει υποθέσεις για τη βιολογική συγγένεια των ανθρώπων που ήταν θαμμένοι σε αυτούς. Σήμερα, με τη βοήθεια της ανάλυσης του αρχαίου DNA, κατέστη δυνατό να αποκτήσουμε τις πρώτες πληροφορίες για τη βιολογική συγγένεια και το πλαίσιο στο οποίο διαμορφωνόταν η επιλογή συζύγων.

Πρόκειται για το πρώτο γενεαλογικό δέντρο, που έχει ανακατασκευαστεί μέχρι στιγμής σε ολόκληρη την αρχαία περιοχή της Μεσογείου

Οι γάμοι με τα ξαδέλφια

Ένα άλλο εύρημα ήταν εντελώς απροσδόκητο: στην Κρήτη και σε άλλα ελληνικά νησιά, όπως η Πάρος και η Αίγινα, καθώς και στην ηπειρωτική χώρα, ήταν πολύ συνηθισμένο να παντρεύεται κανείς τον πρώτο του ξάδελφο πριν από 4.000 χρόνια. «Περισσότερα από χίλια αρχαία γονιδιώματα από διάφορες περιοχές του κόσμου έχουν πλέον δημοσιευθεί, αλλά φαίνεται ότι ένα τόσο αυστηρό σύστημα ομοαίματου γάμου δεν υπήρχε πουθενά αλλού στον αρχαίο κόσμο», λέει η Ειρήνη Σκουρτανιώτη. «Αυτό αποτέλεσε πλήρη έκπληξη για όλους μας και εγείρει πολλά ερωτήματα».

Για το πώς εξηγείται το συγκεκριμένο πλαίσιο καθορισμού της επιλογής συζύγου, η ερευνητική ομάδα μπορεί μόνο να κάνει υποθέσεις. «Ίσως αυτός ήταν ένας τρόπος για να διατηρηθεί η ακεραιότητα των κληρονομημένων αγροτικών εκτάσεων; Σε κάθε περίπτωση, θα εξασφάλιζε μια ορισμένη συνέχεια της οικογένειας σε κάποιες περιοχές, η οποία θα αποτελούσε σημαντική προϋπόθεση για την καλλιέργεια ελαιών και αμπέλου, για παράδειγμα. Το βέβαιο είναι ότι η ανάλυση των αρχαίων γονιδιωμάτων θα συνεχίσει να μας παρέχει εκπληκτικές, νέες γνώσεις για τις αρχαίες οικογενειακές δομές», προσθέτει η κ. Σκουρτανιώτη.

Σημειώνουμε, ότι την εποχή του χαλκού (3200 - 1100 π.Χ.)) εμφανίζονται στον ελληνικό χώρο τρεις μεγάλοι πολιτισμοί: ο Κυκλαδικός (3200 - 2000 π.Χ.), ο Μινωικός (2000 - 1500 π.Χ.) και ο Μυκηναϊκός (1600 - 1100 π.Χ.).

Στον λόφο του Κάστρου της Παροικιάς έχουν εντοπιστεί λείψανα πρωτοκυκλαδικού οικισμού. Αξιόλογοι οικισμοί της ίδιας περιόδου εντοπίστηκαν σε διάφορα σημεία της Πάρου (Κάμπος, Δρυός, Κουκουναριές, Πλαστήρας, Γλυφά, Φάραγκας). Την εποχή της Μινωικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, η Πάρος γίνεται ένα μεγάλο στρατιωτικό και εμπορικό κέντρο του Μινωικού κράτους και εποικίζεται από Κρήτες. Σύμφωνα με την μυθολογία ο αρχηγός των Κρητών που εποίκισαν το νησί είναι ο Αλκαίος που έκτισε την πρώτη πόλη στη θέση της σημερινής Παροικιάς και της έδωσε το τιμητικό όνομα Μινώα (βασιλική πόλη).

Με τη σταδιακή αποδυνάμωση της Μινωικής Κρήτης, στην ηπειρωτική Ελλάδα εμφανίζεται η δύναμη των Μυκηνών. Στην Πάρο λείψανα του Μυκηναϊκού πολιτισμού ανακαλύφθηκαν στο ύψωμα Κουκουναριές, κοντά στη Νάουσα και στον λόφο του κάστρου της Παροικιάς.